il-pont no 58 - Mejju 2003

il-pont - no 58 Assisi - Italja

Mejju 2003 no 58

Loghba tal-Paci

Fl-1886 il-kittieb Russu Leo Tolstoy kiteb il-ktieb, li bla dubbju baqa’ il-kapolavur tieghu: “War and Peace”. “Gwerra” u “Paci” kienu l-aktar zewg kelmiet li kienu fuq fomm u li jrbumbjaw f’widejn kulhadd f’dawn l-ahhar gimghat. Fuq it-Television ma waqafniex nisimghu u naraw xeni ta’ “gwerra”. Min-naha l-ohra kull fejn thares fit-toroq, mat-twieqi u mal-gallarijiet tad-djar, ghalinqas hawn fl-Italja, ma tarax hlief bnadar imlewna bil-kelma “paci” fuqhom. Il-Papa wkoll tkellem bil-miftuh kontra il-gwerra u heggeg it-tab favur il-Paci. Il-gurnali u r-rivisti kienu mimlija b’artikli u b-ritratti kemm dwar il-gwerra u kemm dwar l-paci.

“Gwerra” u “Paci”. Fost dak li qrajt matul dawn il-gimghat baqa’ impress f’mohhi fatt li kien fih tassew x’tixtar. Il-fatt jirrakkonta kif xjenzjat russu darba kien ghaddej u waqaf ihares lejn grupp ta’ tfal li kienu qed jilaghbu. Wara ftit ix-xjenzjat resaq lejhom u staqsa lil wiehed minnhom: “X’intom tilghabu?”. “Qed nilaghbu tal-gwerra!” kienet it-twegiba. “Kif tistghu tilghabu tal-gwerra? Il-gwerra hija kerha wisq biex tilaghbuha, imisskom tilaghbu il-loghba tal-Paci!”. It-tfal baqghu cassi jharsu lejh. Wara ftit wiehed minnhom staqsih: “Kif tintlaghab il-Loghba tal-Paci?”

“Kif tintlaghab il-Loghba tal-Paci?” Minn kien qed jikteb ma qal xejn x’kienet it-twegiba tax-xjenzjat. Ma ta’ l-ebda twegiba. Forsi ta’ minn jipprova jfittex twegiba.

Forsi wasal iz-zmien li xi hadd jibda jghallem lit-tfal taghna kif tintlaghab “il-Loghba tal-Paci”. Il-loghba tal-gwerra tappella aktar. Meta kont tifel jien niftakar ahna wkoll konna nilghabu tal-gwerra, tal-Cowboys u l-Indjani. Maz-zmien flok tal-Cowboys it-tfal bdew jilghabu ta’ Rambo. Terminator, Robocob, Star Wars u ohrajn. Huma kollha loghob ta’ vjolenza, gwerra u qlit! Sahansitra ghadd ta’ Cartoons huma mimlija vjolenza. Wara dawn bdew gejjin il-playstations u l-videogames b’loghob ta’ gwerra, li l-gost ta’ min jkun jilaghab huwa kemm jirnexxilu joqtol u jgib fix-xejn l-avversarju. Dan donnhu huwa l-loghob preferit u li l-aktar joghgob lit-tfal… u xejn inqas lil kbar. Hija kultura ta’ gwerra li bla ma nintebhu qed tinzera’ fost it-tfal taghna. Meta ser nibdew naraw videogames b’loghob ta’ Paci?!

Il-Paci aktar milli loghba hija mod ta’ hajja. Il-Paci hija sejha. Anzi hija s-sejha principali tal-bniedem mahluq biex jghix f’armonija mal-Hallieq, mieghu nnifsu u ma’ l-ohrajn. Tilaghab il-Paci, fil-fehma tieghi tfisser: naghmel hilti kollha biex issib tassew l-armonija originali li ghalija kont mahluq bhala bniedem. Din il-Paci tinsab biss f’Dak li matul dawn il-jiem iccelebrajna il-Mewt u il-Qawmien tieghu – Kristu Gesù! Il-kliem ripetut fuq fomm Kristu Rxoxt kien “Il-Paci maghkom”.

Ahna msejha biex nifthu qalbna biex jilqghu u nghixu din il-Paci. Dan ghamel San Frangisk. Frangisku ukoll kien jilaghab tal-Gwerra. Mhux taparsi imma bis-serjetà u spicca prigunjier fil-habs ta’ Perugia. Imma meta iltaqa’ ma’ Kristu, Frangisku fetah qablu, u flok gwerra beda jhoss paci f’qalbu. Beda jghix din il-paci. Beda jxandar din il-Paci. U sar bniedem ta’ Paci!

Forsi ta’ ma jkunx hazin li nduru ahna wkoll mill-gdid lejn Frangisku u flimkien ma wliedna. Minghand Frangisku ta’ Assisi nistghu nitghallmu kif nghixu il-Paci ta’ Kristu fil hajja taghna ta’ kuljum.

Marija Regina tal-Paci, Itlob ghalina.

Sahha, Barka ghozza u talb.

Fr Thomas.

Pesce d’Aprile

Ix-xahar ta’ April jibda bic-cajta ta’ “April’s fool”. Hawn fl-Italja ghandhom id-drawwa li jiccajtaw ukoll. Jisejhulha “pesce d’aprile”. Jien ukoll kont vittma ta’ cajta helwa. Kont fil-kamra nahdem bhas-soltu fuq il-computer u f’hin minnhom daqq it-telefon. Wiegibt fil-pront. “Ejja ghaggel ghax hawn grupp minn Malta!” Staqsejt fejn qieghed u nfurmawni li l-grupp kien fil-Bazilka ta’ isfel. “Ecco, vengo subito”. Hallejt dak li kont qed naghmel, ilbist it-tonka u nzilt fil-Bazilka. Malli dhalt stqasejt lill-patri li cempilli fejn huma u qalli nizlu fil-Kappella tar-Relikwi. Mort fejn qalli li kienu u ma sibt ‘il hadd. Jiena u sejjer lura lejn il-patri narah b’halqu mcarrat u l-istess iz-zewg patrijiet l-ohra li kienu mieghu. Kif wasalt hdejhom kienu pronti qaluli: “Pesce d’aprile!”. Kienu dahqu biha, kif kienu ghamlu ma’ ghadd ta’ patrijiet qabli. Il-hajja bi ftit cajt bhal dan issir aktar sabiha! Kwazi kwazi, ghandna bzonn aktar jiem ta’ “April fools” matul is-sena biex niccajtaw ftit. Donnha qed insiru wisq serji u “touchy”!

Inzomm l-Appuntament

Nipprova kemm nista’ nkun fidil u nzomm l-appuntament man-novizzi taghna f’Osimo. Dan ix-xahar mort inzurhom fit-2 ta’ April. Bhas-soltu dort fuq Patri Alfio biex nitolbu jaghmel il-hin tal-qrar minfloki u qalli biex imur b’mohhni mistrieh. Narah Anglu miskin! L-ewwel kien gej mieghi patri iehor. Hadt gost, xejn xejn ma nkunx wahdi tul il-vjagg. Imma mbaghad qalli li mhux gej! Imbaghad kien gej iehor: Fr John patri minn Zambja tghidx kemm ha gost li kien gej ghax qatt ma mar Osimo. U fl-ahhar mument talbuh ibiddel patri iehor li sebah bl-influwenza. Spiccajt mort wahdi xorta. Il-vjagg minn Assisi ghal Osimo bil-karrozza jiehu qiesu saghtejn u nofs. Dak in-nhar in-novizzi ma kellhomx skola ghalhekk kellna hin aktar biex nitkellmu flimkien u wiehed wiehed. David, Pietru u Mario jinsabu kuntenti u jidhru ghal qalbhom. Is-Surmast ha hsieb ibiddel il-hin tal-quddiesa halli nkun nista’ mmexxi c-celebrazzjoni jien u naghmel kelmtejn lin-novizzi. Wara il-quddiesa kilna u hriegna passiggata qasira flimkien madwar it-toroq ta’ Osimo. Xi l-erbgha u nofs ta’ wara nofs in-nhar rritornajt lura. Wasalt Assisi f’xi s-7.00 ftit qabel ma dalam.

Rih jinbidel f’rifnu

Wara li gejt minn Osimo hassejt ftit tar-rih. Is-soltu nhossu gej minn grizmejja din id-darba kien donnu beda minn sidri. Bdejt niehu xi medicini u bqajt l-istess. Bil-kemm ma nghidx li ir-rih zviluppa f’rifnu. Tant kont qed inhossni mghaxxex li kkancellajt minn mohhi kull hsibt li nitlob lill-Kustodju biex ninzel Malta biex nivvota! Gara li lejliet li kelli suppost ninzel Malta filghodu qomt mhux hazin u bdejt inhossni kemm xejn tajjeb. Deni ma kellix u ghalhekk mort ghand il-Kustodju u qalli li nista’ nizel Malta. Kienu diga’ bbukkjawni u hallsuli il-passagg specjali ma’ l-AirMalta. U hekk sibt ruhi mill-gdid Malta biex naghmel dmiri bhala cittadin. F’Malta ppruvajt ma noqghodx nitperrec wisq. Infatti lanqas hadt sehem fil-Puricissjoni tad-Duluri, qadt fis-sagristija ta’ San Pawl il-Bahar inqarar. U qarart ghadd gmielu ta’ nies. Is-Sibt mort nivvota. L-ghada tal-votazzjoni fit-8.00am kont diga’ l-airport biex nigi lura. Fl-airport gew xi reporters u ghamluli intervista dwar il-laqgha li kelli ma’ Tariq Aziz meta gie Assisi. L-intervista kellha tidher fuq it-TV u fuq xi gurnal. Jivvjaggaw mieghi fuq l-ajruplan kelli lil Pietru, David u Mario, n-novizzi, li nizlu biex jivvutaw ukoll. Bqajna nivvjaggaw flimkien sa l-istazzjon tal-ferrovija ta’ Ruma, imbaghad infriedna. Huma qabdu t-tren ghal Ancona u jiena dik ta’ Perugia. Malli wasalt Assisi ergajt bdejt inhoss mill-gdid ir-rih u f’qasir zmien inbidel f’riefnu. It-tabib taghni medicina ohra u hadmet. Issa inhossni tajjeb. Jidher li kien hawn passa. Ghadd ta’ patrijiet konnu mtektkin bl-irjiehat.

Gimgha Mqaddsa

Gej lura dritt minn Malta minhabba li kienet ser tibda il-Gimgha Mqaddsa. F’dan il-perijodu jigu aktar nies Assisi biex izuru il-Bazilka ta’ san Frangisk. Hafna minnhom f’dan iz-zmien jiftixxu s-sacerdot biex iqerru. Kellna qrar bla waqfien! Ghalhemm kelli rih fuqi nzilt fil-konfessjunarju xorta wahda u kien imissi saghtejn u nofs filghodu u daqshekk iehor filghaxija. F’Hamis ix-Xirka filghaxija waqafna mill-qrar biex inkunu nistghu niehdu sehem fil-Funzjoni. Izda fil-Gimgha il-Kbira komplejna bl-orarju tal-qrar. Kienet l-ewwel darba f’hajti li ma stajtx niehu sehem fic-celebrazzjoni. Fit-rad wara l-ikel irnexxil nohrog ftit biex nara bicca mill-purcissjoni. F’Sibt il-Ghid kelli qrar filghodu u filghaxija kont free biex stajt niehu sehem fil-funzjoni. Il-liturgija f’dawn il-jiem kienet ippreparata tajba hafna. Is-servizz tal-kjerci u l-kant tal-kor kien maghmul bl-ahjar mod possibbli. Il-partecipazzjoni tan-nies kienet numeruza. Qatt ma rajt nies fil-Bazilka daqskemm rajt nhar Hadd il-Ghid.

Figolla ta’ l-Ghid

Hawn fl-Italja ghal l-Ghid jiddellettaw bil-Uovo di Pasqua. Cert li fis-Sacro Convento il-Bajd ta’ l-Ghid ma naqsux! Kif dhalna fir-Refettorju ghall-ikla ta’ nofs in-nhar sibna bajda ta’ l-Ghid fuq il-mejda quddiem kull wiehed. Ghalkemm il-bajd ta’ l-Ghid issa qabdu sewwa f’pajjizna, madanakollu kull Malti fl-Ghid jkun jistenna il-Figolla. Din is-sena il-Figolla ta’ l-Ghid ma naqsitx! Meta kont Malta tawni figolla biex intellahha mieghi. U wara il-quddiesa ta’ nofs il-lejl tlajt fil-kamra u hadt bicca figolla maltija. Tellajt tnejn ohra mieghi u tajt wahda kull wiehed lil patri Max u patri Baskal, li hawn mieghi. Dejjem nghid li rrid inzomm il-breaks u nzomm lura bil-helu… imma ghadni ma sibtx zejt tal-breakijiet li jorbtu tajjeb! Nispicca niekol xorta. Kos dan il-helu: Jien inhobbu tant… u hu ma jhobbnix!! Nipprova naghmel mill-ahjar biex nhobb lill-eghdewwa tieghi, imqar jekk hu l-helu!!

“Gaudete, esultate”

Il-Kelma “kuncert” saret parti mill-vokabolarju taghna hawn fis-Sacro Convento. Kuncerti jkollna bil-zguz! Spiss jigu gruppi jew korijiet li jkunu jixtiequ jkantaw f’xi wahda mill-quddiesa jew jaghtu xi kuncert fil-Bazilka ta’ San Frangisk. Merhba bihom! Il-Gimgha fuq l-Ghid kellna Kuncert specjali bl-isem “Gaudete, esultate”. Dan kien moghti mill-Cappella Muzikali tal-Bazilka taghna flimkien ma’ l-orchestra “I Solisti di Perugia” taht id-direzzjoni ta’ Padre Giuseppe Magrino OFMConv. Il-kuncert bida b’sinfonija kontemporanja miktuba minn Padre Magrino dwar il-qilla tal-gwerra fl’Iraq. Wara kien kien hemm Oratorio dwar il-Passjoni ta’ Kristu miktub fl-1718 minn Padre Francesco Benedetti, Frangiskan Konventwali. U fit-tmien il-kor u l-orkestra esegwew ir-Regina Coeli ta’ Mozart u l-Ave Regina Ceolorum ta’ Haydn. Il-Bazilka ta’ fuq kienet ppakkjata bin-nies. Konvint li l-kant u l-muzika ta’ dawn il-korijiet flimkien mal-celebrazzjoni liturgici u ma’ afreski u l-kuluri mal-hitan tal-Bazilka kollha jaghtu s-sehem taghhom halli jkomplu jaghtu Gloria lil Alla.

sanfrangisk.com

Fil-jumejn li nizilt Malta ppruvajt nigbor ghadd ta’ materjal iehor dwar San Frangisk. U hekk ghamilt! Ergajt tellajt mieghi hafna kotba, rivisti, artikli u materjal Frangiskan. U minndu gejt lura kull ftit hin “free” li jkolli inpoggi bilqieghda u nkompli nahdem fuq il-website. F’dawn il-jiem zidt ghadd ta’ pagni godda. Fosthom gabra ta’ poezijiet bil-malti dwar San Frangisk. Zdit sezzjoni ohra dwar l-Ordni Frangiskan f’Malta b’taghrif fuq kull familja Frangiskana. Zdit taghrif interessanti dwar Frangiskani Maltin ta’ l-imghoddi li hadmu kemm f’pajjizna u kemm barra mix-xtut tal-gzejjer taghna. Fost ohrajn hejjejt werrej generali, li jigbor fih il-pagni kollha taht it-taqsim differenti taghhom.

Specjali santa Klara

Ix-xahar li ghadda fil-website hejjejt parti specjali ddedikata lil San Guzepp ta’ Copertino fl-okkazjoni ta’ 400 sena mit-twelid tieghu. Dan ix-xahar hejjejt parti speciali ohra. Din id-darba ddedikata lil Santa Klara ta’ Assisi, li fit-13 ta’ April inghata bidu ghac-celebrazzjonijiet tas-750 sena mill-mewt taghha - 1253-2003. Din il-parti tigbor ghadd ta’ pagni b’taghrif dwar il-Qaddisa ta’ Assisi. Fiha l-Ittra tal-Ministri Generali ta’ l-Ordni Frangiskan ghall-okkazjoni maqluba ghal-malti. Hemm migbur taghrif dwar il hajja, r-Regola, it-Testment u l-ittra ta’ Santa Klara. Hemm wkoll il-quddiesa u t-transitu fl-okkazjoni tal-Festa tal-Qaddisa, flimkien ma’ innijiet u talb, il-Bulla u l-Process tal-Kanonizzazzjoni. Tinkludi taghrif dwar kif l-ulied ta’ Santa Klara waslu Malta u ghadd ta’ taghrif iehor. L-iskop ta’ dawn il-pagni huwa biex insiru nafu aktar dwar din il-Qaddisa li kienet l-ewwel wahda li halliet dar missiera biex tinghaqad ma’ San Frangisk u tghix l-idejal tal-Vangelu. Permezz ta’ dawn il-pagni nixtieq wkoll nrodd hajr lill-ulied Santa Klara, specjalment il-klarissi f’Malta, li ghalkemm jghixu il-hajja taghhom maghluqa fis-satra tal-Monasteru taghhom joffru kuljum it-talb taghhom ghalina ikoll.

Ittra lil Editur

Matul dawn l-ahhar gimghat baqghu jaslu ghadd ta’ kummenti sbieh u li jaghmluli kuragg. Dan il-website, li il-Mulej pogga fil-qalb tieghi u kien Hu li tani d-dehen u l-possibiltà li nwettqu, donnu jidher qieghed jimla vojt. Fuq il-Lehen is-Sewwa ta’ nhar is-Sibt 15 ta’ Marzu, 2003 dehret ittra lill-Editur dwar dan il-kontribut li qed jinghata lill-ahwa maltin li jhobbu lil San Frangisk permezz ta’ san il-website. Hawn hu it-test ta’ l-ittra:

Sur Editur,

Dawk kollha li jhobbu lil San Frangisk u jixtiequ li jkun aktar maghruf u mahbub ghandhom jidhlu fis-site ta’ l-internet www.sanfrangisk.com. dan is-site mahsub u maghmul minn P. Thomas Calleja OFMConv li qieghed Assisi l-Italja ghadu kemm kien illancjat online.

www.sanfrangisk.com fih gabra ta’ taghrif bil-Malti dwar il-hajja, il-kitbiet u t-talb ta’ San Frangisk ta’ Assisi. Hemm features dwar is-santwarji, qaddisin, beati u l-ispiritwalità Frangiskana. Fih issib gabra ta’ kitbiet, artikli, poeziji u kurzitajiet marbuta mal-qaddis. F’dan is-site wiehed isib ukoll il-fuljett il-pont miktub mill-istess P.Thomas li permezz tieghu jaghti taghrif u ahbarijiet minn Assisi.

Patri Thomas ilu hafna jahdem fuq dan il-progett u issa li ghamel il-parti tieghu, issa jmiss lilna li naghmlu l-parti taghhna. Dan huwa tip ta’ pastorali modern li hemm bzonn naghmlu uzu minnu.

Nifrah lil Patri Thomas ghax-xoghol li qed jaghmel. Ghalkemm boghod minn Malta baqa’ jzomm kuntatt permezz ta’ l-internet ma’ hbiebu f’Malta u madwar id-dinja.

Jiena cert li www.sanfrangisk.com ser ikun link frangiskan li ser jaghmel hafna gid spiritwali. Ghalhekk jien nirrakkomanda lil dawk li jridu jsiru jafu xi haga dwar San Frangisk biex ifittxu dan is-site fuq l-internet.

Dr Mario Saliba

(Nadur, Ghawdex)

Jalla dan is-site - kif qal Dr Saliba – jaghmel hafna gid spiritwali. Jien minn-naha tieghi naghmel il-parti tieghi u nhalli lill-Mulej jaghmel il-bqija u johrog il-gid kif hu biss jaf kif!

Nerga’ nistieden li dawk li ghandhom jew xi poeziji jew xi materjal marbut ma’ San Frangisk biex jibghatuhuli. Tistghu tuzaw dan l-indirizz posta@sanfrangisk.com Nirrinagzzjak bil-quddiem. U niehu l-okkazjoni biex nirringrazzja lil dawk li digà baghtuli xi material.

Inselli u nitlob ghalikom ilkom minn Assisi u minn fuq il-Qabar ta’ san Frangisk.

◄◄|werrej|►►