il-pont -  no 49                             Assisi  - Italja

Lulju 2002    no 49

 ◄◄|werrej|►►

“mea culpa!”

Ghaddiet wkoll din l-edizzjoni tal-World Cup. Il-Brazil Champions tad-Dinja ghall-hames darba Ghalija kienet l-ghaxar edizzjoni tal-World Cup li segwejt mill-qrib u b’certu entuzjazmu… u bla dubbju b’ghadd ta disappunti!  Ghalinqas din id-darba stajt insegwi hafna mill-loghobiet mhux bhal erba` snin ilu meta kont ghadni fil-Filippini.  Din id-darba stajt nikkonferma kemm il-loghob huwa lotterija.  Franza, Portugal u l-Argentina, li kienu fost dawk imtektka li ser jirbhu it-Tazza, kienu fost l-ewwlenin li sarru l-bagalji u regghu lura d-dar. Warajhom kien imiss lit-Taljani biex jaqtghu l-biljett ta’ l-ajru u jergghu lura f’pajjizhom. Ftit jiem wara qabdu l-ajruplan lura lej arthom l-Ingliz u l-Ispanjoli.  Dawn kollha kienu fost il-favoriti. Sa dan it-tant t-timijiet tal-Korea u tat-Turkija baqghu ghaddejjin ‘l quddiem minkejja li l-pronostiku kien xorta ohra. Fl-ahhar taqtigha bejn il-Germanja u l-Brazil, kienu proprju il-Players tal-Brazil ghollew u hadu maghhom lura it-Tazza. Viva il-Brazil!

Certa dawk il-Pajjizi li telqu lejn darhom qabel il-waqt ilkoll ippruvaw jaraw x’kienet ir-raguni li kellkom itemmu l-avventura tad-Tazza tad-Dinja daqshekk hesrem!  Jien ma stajtx insegwi x’gara fi Franza, l-Portugal jew fl-Argentina.  Stajt insegwi aktar mill-qrib dak li gara hawn fl-Italja.  Dritt wara l-ahhar suffara tal-loghba bejn il-Korea u l-Italja – biex ma nghidx qabel wkoll – inholloq stat allarmanti ta’ paniku fosti t-Taljan. Segewjt ftit programmi fuq it-TV, smajt ohrajn fuq ir-radio u qrajt fuq il-gazzetti u stajt nikkonferma dan l-istat ta’ konfuzzjoni. Ma setghux jaqblu f’min ser jaqbdu jwahhlu jew ta’ min kienet il-htija li inqalghu. 

Ippuntaw subajthom fuq l-assistenti tar-Referee tal-loghba kontra il-Kroazja li hassar zewg goals. Fethu il-kanuni kontra ir-referee ta’ kontra il-Korea.  Qalu li kienu vittima ta’ komplott tal-FIFA.  Wahhlu f’Trapattoni li laghab bi players li ma kienux f’sikkithom. Wahhlu f’Totti. Wahhlu fid-difiza li ma kienetx attenta bizzejjed. Wahhlu f’Carraro il-President tal-Federazzjoni tal-Football Taljan ghax kellu jkun fil-Gappun qabel. Fil-konfuzzjoni issemma` l-Ilma Imbierek ta’ soru Romilde, oht Trapattoni, insemma li l-Players ma kantawx l-Innu Nazzjonali… Insomma wahhal f’dak wahhal fl-iehor u d-diskors ghadu sejjer issa li spiccaw il-laghob!  Min hu il-veru hati ghadu ma stabx!   Li ma qalux kien “mia culpa”! 

Dan il-paniku u din il-konfuzzjoni ghaddew minnha Adam u Eva wkoll. Cert dawn mhux fit-Tazza tad-Dinja!  Imma fil-bidu ta’ l-istorja tal-Bniedem fid-dinja.  Wara li Adam u Eva dinbu u tilfu l-grazzja ta’ Alla qabadhom panic attack simili ghal dak li qabad lit-Taljan wara li tilfu il-loghba.  Bdew iwahhlu x’xulxin.  Adam ippunta subajh lejn Eva bhala il-htija: “mhux jien, imma l-mara li tajtni”.  Eva minn naha taghha ppuntat lejn is-serp bhala il-hati: “mhux jien imma kien is-serp li ttantani”.  Li ma qalux kemm Adam u kemm Eva kien “mia culpa” . 

Kos kemm huwa difficili nammettu il-htija. Ahna wkoll hafna drabi meta nizbaljaw nippruvaw naraw lejn min ser nippuntaw subajna u f’min ser nwahhlu.  Kemm huwa difficili biex nghidu tassew “mea culpa”   Fil-Bidu tal-Quddiesa waqt il-Confiteor naghtuha ghal hala u nghidlu ghal darba, tnejn, tlieta: “mea culpa, mia culpa, mea maxima culpa”.  Ghandi dubbju pero` kemm inkunu nafu x’ahna nghidu.  Irridu tassew l-kuragg u doza qawwija ta’ umilta` biex nammettu li nkun zbaljajna. It-Taljani – u jien biex inkunu cari ilni nzomm maghhom ghal aktar minn erbghin sena – iridu jitghallmu jammettu telfa.  U ahna ilkoll fil-mixja tal-fidi taghna wkoll iridu nitghallmu nammettu kull darba li nizbaljaw u naghrfu nghidu b’mod onest il-“mea culpa!” 

Fr Thomas

Tazza tad-dinja

Matul dawn l-ahhar gimghat li matulhom intlaghbu l-loghbiet tat-Tazza tad-Dinja hawn fis-Sacro Convento kien hawn interess kbir. Cert f’kull rokna tad-dinja waqt dawn il-loghob iqum interess aktar mis-soltu.  Imqarr dawk li ma tantx jinteressahom il-football jiddakkru u jidhlu fl-interess.  Is-sabih hawn fis-Sacro Convento, kien li nitlaqghu patrijiet minn diversi nahat tad-dinja.  Allura l-interess kien aktar personalizzat. Ovvjament l-akbar numru huwa dak tat-Taljani. Fost dawn kien hawn l-akbar disappunt kbir.  Kellna lil Pietro Taki - Gappuniz, lil Giorgio Pieta u Casimiro Wiesek - Pollakki, lil-postulanti - Cinizi, u lil Danilo Holc - Sloven li l-entuzjazmu taghhom waqaf wara l-ewwel round.  Kellna lil Placid Koczorek u Robert - Amerikani li ghalihom sitta u sitta tnax.  Ma tantx habblu rashom wisq lanqas li pajjizhom wasal sal-quarter final.  Antonio Ruiz u Tomas Galvez – l-ispanjoli wara li hadu gost b’dak li gralhom it-Taljani kontra il-Korea ghaddew mill-istess telfa huma wkoll u ghalqu halqhom malajr. Min jixtieq id-deni lil garu jigi f’daru.  Il-Korean Lim Dong Bin kien fis-seba` sema u qala` applaws kbir fir-refettorju wara r-rehba fuq l-Italja. Jien barra li kont qed inzomm mat-Taljani – u ddizappuntajt ruhi jiena wkoll - kont wkoll qed nissuportja lit-Turkija li waslu fit-tielet post.  Cempuli mit-Turkija biex jghiduli li kien hemm festi kbar f’Taksim il-pjazza principali ta’ Istanbul.  Kellna wkoll lil  Gherard Ruf u Franz Endres - Germanizi u lil Decio Pires – Braziljan, li pajjizhom wasal sal-final. L-interess kien kbir fost kulhadd. Kulhadd ghajnejh fuq il-ballun tond! Fost dawn kollha l-aktar ferhan u kuntent bla dubbju kien Decio – il-Braziljan tal-komunita`

Mejda tal-qubbajd

Fi spazju ta’ sitt’ijiem kont imsejjah biex inbierek tlett zwigijiet.  Tnejn hawn f’Assisi u iehor f’Partinico qrib Palermo fi Sqallija. Li kont Malta zgur kienu jghiduli li sirt qiesni mejda tal-qubbajd.  Hawn hekk!  Filli tkun sajjem u filli ssib ruhek b’ghadd ta’ ikel x’tghomod fuq il-platt.  Niftiehmu, huwa pjacir tieghi li nxammar u nintefa` ghax-xoghol bhal dan.  Anzi nixtieq li jkolli aktar okkazjonijiet bhal dawn biex nifrah u nferrah l-gharajjes.

James u Kirstie

L-ewwel koppja li zewwigt kienu Inglizi.  Hu James Pace – kattoliku u hija Kirstie MacKenzie - anglicana.  Ovvjament qabel waslu Assisi hadu hsieb jaghmlu d-dokumenti mehtiega kollha. Fosthom id-dispensa ta’ Kirstie biex tkun tista` tizzewweg fil-Knisja Kattolika.  Malli wasslu kelli zewg laqghat maghhom.  Wahda biex rajna t-testi tar-rit u l-qari u t-talb l-iehor.  Il-laqgha l-ohra kienet pjuttost prova generali tac-cerimonja fil-Knisja ta’ San Stiefnu, fejn saru t-tieg.   Il-Knisja ta’ San Stiefnu hija wahda mill-knisja ckejkna li hawn f’Assisi minbija fis-seklu XII (ara ir-ritratt). Hija knisja l-gmiel taghha, zghira li tigbrok, b’navata wahda u b’apside semi-tond fuq wara, ezempju ta l-arkitettura sagra ta’ zmien san Frangisk.  Hija bla dubbju Knisja idejali biex isiru celebrazzjonijiet taz-zwieg fiha. Dan iz-zwieg sar il-Hadd 16 ta’ Gunju fl-4.00 pm.  Fl-istess jum, filghodu li l-Papa f’Ruma ddikkjara lil Padre Pio bhala Qaddis, u jien wara nofs in-nhar jien ddekkjarajt li James u Kirstie bhala: “Husband and Wife”. 

Tony u Lindsey

Tlett ’ijiem biss wara berikt l-ghaqda bejn zewg qlub ohra.  Din id-darba bejn Tony Piqou u Lindsey Jones, it-tnejn minn New Zealand.  Ma dawn kelli bicca xoghol biex incempel u nibghat faxes New Zealand minhabba li ridna xi dokumenti malajr biex stejna niccelbraw iz-Zwieg.  Id-Dokumenti kollha kienu f’idejna fil-hin.  Iz-zwieg sar fil-Kappella tar-Relikwi fil-Basilika Nferjuri. Konna hames persuni b’kollox: L-gharajjes, iz-zewg chieda u jien.  Wara il-quddiesa morna  hadna drink fil-Bar ta’ quddiem il-basilika u banda bid-daqq!  Kien l-aktar tieg semplici li qatt hadt sehem fih!  Fl-istess waqt li it-tieg bl-isbah crieket li qatt berikt kemm tieghu u kemm taghha.  Nifhem li l-flus li ffrankaw fuq il-hafna xejxi nefquhom fic-ckieket.

Kappella tar-Relikwi

Din il-kappella, li tidhol ghalija mit-transett tal-genb tal-Basilica Inferiore, hija kamra mill-isbah li tigbor fiha whud mir-Relikwi ta’ san Frangisk.  Originarjament il-kappella kienet isservi bhala sala tal-kapitlu tal-patrijiet li ghexu hawn sa mill-1228.  Il-bini huwa ta’ stil Romanesk u haddan whud mill-elementi antiki ta’ l-arti frangiskana. Fin-nofs issib Kolonna li minnha hergin erba` arkati forma ta’ frieghi tal-palm li jaqsmu il-kamra f’erba`.  Din hija simbolu tas-Sigra tal-hajja (ara ir-ritratt)  Is-Sigra tal-Hajja  ghandha post importanti fl-ispiritwalita` frangiskana, z-zokk tas-sigra huwa Kristu – “il-Kelma ta’ Alla”, li minnha thaddar il-hajja frangiskana.  F’wahda mill-hnejjiet hemm afresk li jmur lura ghall 1300 xoghol ta’ artist lokali Puccio Capanna.  Fic-centru hemm Kristu msallab u bil-figuri tal-Madonna, San Gwann, San Pietru u San Pawl, Sant’Antnin u l-Isqof San Luigi bil-wieqfa fil-genb tas-salib u b’San Frangisk u Santa Klara gharubbtejhom taht is-salib. Interessanti f’dan l-afresk huwa il-fatt li Kristu msallab m’ghandux pjagi la f’idejH u lanqas f’saqajH, imma huwa San Frangisk li qed igorr il-pjagi ta’ Kristu – il-pjagi li Frangisku riceva kif nafu fuq l-Gholja ta’ La Verna sentejn qabel miet.   F’din il-kappella hemm ghal wiri ghadd ta’ relikwi ta’ san frangisk fosthom: it-tonka, il-Barka bil-kitba u bil-firma tal-qaddis li San Frangisk ta lil Fra Ljun; hemm wkoll ir-Regola bullata li Papa Onorju III ta lil San frangisk nhar 29 ta’ Novembre 1223 u ghadd ta’ relikwi ohra.

Daniele u Samuela

Tlett’ijiem ohra wara t-tieni zwieg li ccelebrajt, is-Sibt 22 ta’ Gunju berikt iz-Zwieg bejn Daniele Di Liberto u Samuela Soriano.  Dan kien it-tielet Zwieg fi spazju ta’ sitt ijiem.  Dan it-tieg kien ilu bbukkjat xi sentejn.  Infatti kont ghadni t-Turkija meta Daniele kien cempilli biex jghidli biex imexxi jien il-Quddiesa tat-tieg.  Iz-zmien itir u t-tieg wasal u zammejt il-kelma u mort.  Dan ma sarx f’Assisi imma fis-Santwarju tal-Madonna Vergine Santissima del Romitello f’Borgetto qrib Palermo fi Sqallija.  Biex mort kelli niehu t-tren minn Assisi sa Ruma, mbaghad l-ajruplan ghal Palermo.  Lil Daniele sirt nafu xi sittax-il sena ilu meta kont mort Partenico l-ewwel darba mal grupp ta’ l-ICPE (International Catholic Programm for Evangelization).  Dak iz-zmien kellu biss ghaxar snin.  Issa ghandu sitta u ghoxrin sena.  Ma Daniele u Samuela kelli laqgha flimkien fis-santwarju, imbaghad kelli laqgha ohra maghhom separatament u ccelebrajna s-sagrament tal-Qrar. Il-Quddiesa taZ-Zwieg kienet sabiha u partecipata hafna – ghalinqas hekk qaluli n-nies wara il-quddiesa u waqt l-ikla saret wara.  Din l-ikla tat-tieg donnha ma riedet tispicca qatt!  Tafux x’hin wasalna lura d-dar?  Fit-tlieta ta’ filghodu.  Il-Koppja tal-mizzewwgin friski ghal Honeymoon gew Malta.

Isibulek x’taghmel

Kull darba li mort f’Partinico fi Sqallija qatt ma hallewni b’idi fuq zaqqi.  Dejjem isibuli x’naghmel. U hafna wkoll! Kont bil-kemm ghandi nasal li ma hadunix biex nippriedka waqt l-laqgha ta’ talb f’Montelepre.  L-ghada talbuni biex naghti riflessioni u ftit direzzjoni lil grupp pastorali ta’ l-istess grupp ta’ talb.  Talubni wkoll naghmel penitenziali u spiccajt inqarar li dwak kollha li kienu presenti.  Domina sejrin ma stajna nispiccaw qatt.  L-ghada tat-tieg, jew ahjar ftit sieghat wara li spiccat il-festa tat-tieg, kelli mmexxi quddiesa bi priedka kemm xejn twila waqt Jum ta’ Tigdid li organizzaw meta saru jafu li kelli mmur jien.  It-tieg spicca fit-3.00am u fid-9.00am kont diga` bl-ilbies tal-quddiesa fuqi.  Imn’alla l-Mulej kien mieghi biex jaghtini l-kliem u l-forza. Il-Hadd wara nofs in-nhar suppost li kelli il-hsieb li nistrieh ftit u ergajt inqbadt bil-qrar.  It-Tnejn qabel tlaqt talbuni nqaddes u nippriedka ghandi s-sorijiet ta’ Balestrate u nbierek xi djar.  Sa l-ahhar bqajt ghaddej!  Fl-ahhar bqadt l-ajruplan ghar-Ruma – siegha kollox!  Minn Ruma tlaqt fl-4.00 ta’ wara nofs in-nhar u l-kunvent wasalt fid-9.10 ta’ filghaxija.  L-Ghada bil-kemm flaht inqum bl-ghajja li kelli.  Wiehed mill-Patrijiet qalli “Come e` andata ‘la gita’ in Palermo?”.  Wiegibtu “Molto bene!”.  Mur ghidlu x’”gita” kienet!

Ghadd ta’ Korijiet

Il-muzika u l-kant hawn fil_Basilka  taghna f’Assisi ma jonqsu qatt.  Matul ix-xahar ta’ Gunju kellna diversi kuncerti u ghadd ta’ korijiet, li gew minn diversi partijiet ta’ l-Italja u barra l-Italja biex ikantaw waqt il-funzjonijiet liturgici.  Bdew proprju waqt il-Quddiesa li kien imiss li nqaddes fis-6.00pm is-Sibt l-1 ta’ Gunju. Il-Kant kien aminat mill-Kor “Cantate Domino” minn Vercelli.  Inhallikom timmaginaw x’kant sabih!  Dak in-nhar fit-tard sar Kuncert mill-istudenti ta’ l-Iskola Media T. Tasso minn Salerno.  Fost il-korijiet li animaw il-liturgija kellna – biex insemmi ftit – lil Kor “Insieme per cantare” minn Ruma; Il-Corale “Sicut Cervus” minn Ferrara; u korijiet ohra minn Verona, Cremona, Bergamo u Catania.  Gew ukoll “The Northern Kentuckey Community Choir” mill-Amerika; l-“Augustana College Choir” mill-Isvezja, lil “Cliffton Cathedral Choir” mill-Ingilterra li hadu sehem u animaw il-kant waqt il-Quddies.  Il-“Cliffton Cathedral Choir” ta` wkoll zewg kuncerti fil-Basilka Superjuri.  Min ikanta – jghid Santu Wistin – ikun jitlob darbtejn!  … u bla dubbju jkun qed isabbah il-litugija.

Musical

Barra dawn il-korijiet u kuncerti kellna wkoll musical.  Nhar il-Festa ta’ San Pietru u San Pawl fil-pjazza ta’ quddiem is-Sacro convento sar il musical “Forza venite Gente”.  Kienet rappresentazzjoni dwar il-hajja ta’ san Frangisk bil-muzika, kant u zfin stella` miz-zghazagh ta’ l-Oratorio di Lomazzo minn Como fl-Italja ta’ fuq.  Kienet rappresentazzjoni helwa u piacevoli.  Haga li laqtitni, u cert li laqtet li dawk kollha li raw dan l-ispettaklu, kien il-fatt li l-parti ta’ san Frangisk kienet interpretata minn zaghzugh nieqes mid-dawl.  Minkejja id-dizabilta` tieghu interpreta il-parti flimkien mal-kant b’mod impekkabbli.  Il-produzzjoni kienet maghmula b’mod li l-atturi l-ohra jassistu u jigwidaw lil dan l-attur b’mod li kollox sar b’mod l-aktar naturali.  Waqt li kont qed insegwi din il-produzzjoni kontinwament tani li nfahhar ‘l Alla.

Festi ohra

Matul ix-xahar ta’ Gunju l-festi ma naqsux! Fit-2 ta’ Gunju ccelebrajna il-festa ta’ Corpus Christi.  Wara nofs in-Nhar saret quddiesa solenni fil-Katidral ta’ san Ruffino u wara saret purcissjoni mat-toorq ta’ Assisi li ntemmet bil-Barka Sacramentali fil-Basilka Superjuri ta’ San Frangisk.  Jien ma stajtx niehu sehem ghax dak il-hin kien imissni il-Qrar.  Ma setghax jonqos, iccelebrajna wkoll il-festa ta’ Sant’Antnin ta’ Padova fit-tlettax tax-xahar u dik ta’ l-Appostli San Pietru u San Pawlu fid-29 tax-xahar.  F’din ta’ l-ahhar fil-5.00pm kellna Ordinazzjoni Djakonali fil-Basilka Superjuri ta’ tlett frangiskani zghazagh; wiehed mill-provincja Rumena, iehor mill-Abruzzo u l-iehor mill-Puglia.  Jien mill-gdid ma stajtx niehu sehem minhabba li fl-4.30pm kelli il-Qrar u fis-6.00pm kelli l-Quddiesa tal-hin fil-Basilika Inferjuri.  S’issa ghad m’ghandix id-don tal-bilokazzjoni!  Imma kont prezenti ma dawn huti xorta fl-ispirtu.  Kienet ghalija okkazjoni biex ingedded l-ispirtu ta’ djakonija,  Nhar id-29 ta’ Gunju 1984 jiena wkoll kont ordnat Djaknu. Ghaddew 18-il sena qiesu il-bierah.   Spiss nitlob lil Mulej biex igedded u jzomm haj fija l-ispirtu ta’ qadi.

Aktar Festi

Hawn fis-Sacro Convento l-festi ma jonqsu qatt.  U aktar mal-kunvent ikun kbir u aktar ma jkun hemm patrijiet aktar u aktar niccelebraw festi.  Hekk ukoll meta kont qed naghmel in-novizzjat f’Padova fejn kien hemm madwar xi 60 patri fil-kunvent.  Dan l-ahhar iccelebrajna l’ Onomastico – il-festa ta’ l-isem – ta’ diversi patrijiet: Antonio u Antonello, Ettore, Luigi, Lanfranco, Giambattista, Pietro u Paolo.  Kull darba, m’hemmx ghalfejn inghid, ikollna xi haga tal-helu u xi haga tax-xorb speciali.  Ajma zaqqi z-zokkor!!  Hawn ma tantx jaghtu mportanza, kif naghmlu ahna, ghall-birthdays.  Imma kellna eccezjoni nhar it-8 ta’ Gunju meta ccelebrajna bil-kbir gheluq snin Padre Giacomo Panozzo li ghalaq 90 sena.  Ghadu Alla jbierku! Dan il-patri kien is-Surmast tan-Novizzjat ta’ ghadd ta’ patrijiet fosthom numru sabih ta’ patrijiet mill-provincja taghna Maltija. 

Nieqaf hawn 

Din id-darba nieqaf hawn . Inkompli niftakar u nitlob ghalikom ilkoll fuq il-Qabar ta’ San Frangisk biex il-Mulej ikompli jaghti lil kull wiehed u wahda minna l-armonija u s-serenita` tal-qalb.  Sahha, barka u Sliem.

 ◄◄|werrej|►►

Ghaddiet wkoll din

l-edizzjoni

tal-World Cup.

Il-Brazil Champions tad-Dinja

ghall-hames darba Ghalija kienet

l-ghaxar edizzjoni

tal-World Cup

li segwejt mill-qrib u b’certu entuzjazmu… u bla dubbju b’ghadd

ta' disappunti! 

Ghalinqas

din id-darba

stajt insegwi hafna

mill-loghobiet mhux

bhal erba` snin ilu meta kont ghadni fil-Filippini. 

Din id-darba stajt nikkonferma kemm

il-loghob huwa lotterija.