kitba ta' Fr Thomas Moore OFMConv

Santa Klara

- ikona ta' Storja u Spiritwalità

L-hajja ta' Santa Klara ta' Assisi, ma nsibuhiex biss fil-letteratura - proza u poezija. Fl-arti tal-pittura nsibu ikona jew xbieha ta' Santa Klara - pittura fuq kwadru ta' l-injam. F'din l-ikona lfigura ta' S. Klara tiddomina l-kwadru, imdawra bi tmien kwadri zghar - episodji mill-hajja taghha. Dan il-kwadru nhadem ghallhabta ta' 1-1283 l-tletin sana wara il-mewt tal-Qaddisa.

L-Awtur, hekk imsejjah "l-Imghallem ta' Santa Klara" ma halliex ismu. Ta' min jinnota li fiz-zmenijiet tan-nofs kienet haga komuni li l-awturi ma Jnizzilux isimhom fuq xoghol taghhom. Ghax xi artisti kienu jaghtu x-xoghol taghhom mhux bhala nies mikrija jew imqabbdin, imma ghax kellhom stima lejn l-arti taghhom daqs l-aqwa kattedra ta' università; kienu jhossu li kellhom jittrazmettu l-fidi u t-taghlim religjuz permezz ta' l-immaginazzjoni u l-pinzell.

Bi stil ikonografiku l-Awtur jaghiel episodji li bihom Jiddeskrivi l-eredità spiritwali li l-Qaddisa rnexxielha tigma' matul hajjitha. Din l-ikona tinsab fil-bazilka ta' Santa Klara gewwa Assisi, fl-Italja.

Il-Kwadri zghar

Il-kwadri zghar - erbgha kull naha tal-figura ta' Santa Klara, jirrakkuntaw episodji mportanti tal-hajja taghha. F'din l-ikona l-qari ta' l-episodji ma jibdiex minn fuq ghal isfel, imma mill-ewwel kwadru ta' isfel fuq ix-xellug. F'dawn l-ikoni zghar Santa Klara tidher bhal dik it-tfajla ghaqlija u kuragguza li riedet taghti f'hajjitha xhieda originali bil-hsieb u l-eghmil ta' kif mara tista' tibqa' fid-dinja u tahdem ghad-dinja minghajr ma tkun tad-dinja.

L-Ewwel Kwadru

L-ewwel kwadru fuq ix-xellug, n-naha ta' isfel juri it-Twelid gdid ta' Klara. Huwa l-ewwel u l-aktar episodu importanti fil-hajja spiritwali taghha: l-ghazla li titgharras ma' Kristu. Xebba nobbli ta' tmintax-il sena tichad ii-zwieg ma' ragel, il-familja u l-eredità. Kien Hadd il-Palm tas-sena 1212. L-Isqof Gwido ta' Assisi qed joffri lil Klara fergha taz-zebbug, xebh ta' ftehim u paci bejn tnejn li jridu jghixu flimkien fl-imhabba. Hekk ghamel il-Mulej mal-poplu tieghu (Noe) wara l-gharar. Hekk ghamlet Klara dak inhar: patt bejnha u l-Gharus, halfa li jkunu ta' xulxin. Ir-rebha ta' lHadd il-Palm kellha tkun il-bidu ghall-passjoni ta' hajja iebsa. Ma dahlitx fil-monasteru biex tiskarta d-dinja, imma biex tghannaq id-dinja bit-tbatijiet taghha, tahdem u thobb lil kulhadd. Klara bhal Frangisk u fuq il-passi tieghu, ghazlet timxi wara l-Mulej b'fiducja kbira ghax gharfet li Hu ta' setgha u qawwa bla qies, ghalkemm hadd minnhom ma kien jaf x'kien hemm lest ghalihom. 

It-Tieni Kwadru

Dan juri lil Klara tiltaqa' ma' Frangisku. Hija Klara li qed titkellem, u donnha trid tistaqsi lil Frangisk wiehed x'jista' Jaghmel. Kienet tafda fih mhux biss ghax kien il-bniedem t'Alla, imma ghax ghaliha Frangisk kien ir-rapprezentant ta' l-Gharus taghha. Dawn iz-zewgt iqlub ta' spiss kienu jitkellmu fuq l-istess raguni - l-Imhabba mhijiex mahbuba; nahdmu biex l-Gharus jigi milqugh tajjeb. Bhall-vergni ghaqlin tal-Vangelu, Klara u shabha jitkellmu ma' Frangisk u shabu biex jaraw kif se jsebbfiu l-festa tat-tieg ma' l-Gharus meta jigi. Iz-zewg Qaddisin mohhhom kif se jitqaddsu u jqaddsu lill-ohrajn. Harsa fissa mill-qrib, nilmhu statwa ckejkna tal-Madonna 'l fuq minn rashom; bhallikieku dik hija l-infermiera principali ghal kull ma jista' jinqala'. L-gherusija ggib il-ferh, imma ma jonqsux il-problemi ta' kull xorta. Ghandna bzonn l-ghajnuna u l-forza. Marija hija l-izjed mara li tista' tieqaf maghna u tifhimna - l-Omm mimlija bil-grazzja.

It-Tielet Kwadru

l-weghda u r-rabta tal-hajja religjuza ma' l-imhabba  Fit-tielet kwadru Klara se tibda l-hajja konsagrata u twieghed xbubitha li tghix fil-faqar u l-ubbidjenza. Thalli lil Frangisk jaqtaghlha xagharha sabih u nnukklat f'riglejn l-altar tal-Porzjunkula. Hija se tiehu t-tmexxija ta' shabha mhux bis-sbuhija, il-qawwa u r-rieda taghha, imma fl-umiltà, fl-ghaqda u l-imhabba; tinza' l-frugha kollha tad-dinja, u tinsatar b'tonka u habel. Hawn ta' min jinnota li Klara bdiet l-ewwel komunità taghha bil-hegga ta' Frangisk.; u wisq probabbli Frangisk kien minn ta' l-ewwel li waqqaf komunita tan-nisa bhalma ghamel ta' l-irgiel.

Ir-Raba' kwadru

Dan juri l-qawwa u l-Kuragg ta' Klara. Iz-ziju ta' Klara, Monaldo jidhol fil-monasteru flimkien ma' xi nies tieghu biex jattakka lil Klara u johrogha lura lejn id-dar. Klara, flimkien ma' shabha, tiggranfa ma' l-altar. Taqbida bejn ziju mitluf fil-korla u n-neputija deciza fil-weghda tal-hajja taghha. F'dan il-qari ikonografiku nilmhu l-martirju bhal dak ta' l-ewwel insara. Kienu jissieltu, u jgarrbu l-passjoni ta' Kristu minhabba s-setgha ta' nies bla Alla. Wara r-rebha lill-Knisja mill-Imperatur Kostantinu fis-sena 315 a.c., il-martirju ghall-insara kien biss xewqa. Imma deher martirju iehor. Klara ggarrab dan il-martirju intern (bla tixrid ta' demm) u tibqa' shiha f'fehmitha. Ghalkemm tilfet kull wirt familjari (it-telfa tad-dinja), hija rebhet lil Kristu b'wirt veru taghha.

Il-Hames Kwadru

Dan il-kwadru, fuq il-lemin fuq nett, jkompli ma dak ta' qablu in-naha l-ohra. Ghat-tieni darba n-nobbli Monaldo, bl-iskuza li kien qed jiehu hsieb il-familja ta' Klara minflok missierhom mejjet, rega' mar jahbat, did-darba, ghal ohtha Anjeze fil-monasteru. Mifxul ghaliex iz-zewg neputijiet cahdu z.-zwieg ma' nies nobbli bhalhom, u b'hekk tilfu ghalihom u ghall-familja izjed eredità ta' art, ta' flus u ta' unuri, heddidhom li jibqa' jahqarhom sa ma jcedu. Anjeze ggarrab ukoll l-istess martirju bhal ohtha. Iz-ziju Monaldo jitlef il-battalja. Din hija battalja kosmika; iz-ziju Monaldo jippersonifika d-demonju, il-princep tal-hazen, li bil-qerq tieghu jipprova jisserrep sa fid-dezert tal-kjostru (hajja religjuza fil-gabra, talb u penitenza) biex ifittex lil min igarrab. Din l-espressjoni tragika taz-ziju Monaldo u r-rebha ta' Klara u Anjeze nisslu kuragg f'ommhom Ortolana, li ddecidiet thalli kollox u thaddan l-istess komunità.

Is-Sitt Kwadru

Dan is-sitt kwadru, huwa parallel mat-tielet kwadru. It-tkattir tal-hobz, kif ukoll tal-komunità huma fl-ahhar mill-ahhar frott tal-providenza t'Alla. Klara u shabha fir-refettorju bla hobz, x'jieklu, isibu goffa fuq il-mejda mimlija hobz ghal kulhadd. Meta ahna nittamaw f'Alla u nhobbuh tassew, Alla mhux daqshekk boghod, imma f'nofsna u maghna. il-manteniment taghna ta' kuljum nafuh ukoll lil Alla, li tana lil Ibnu stess biex ikun ikel ghalina, ikun sieheb fil-mixja ta' hajjitna, l-ahhar provizzjon fit-tluq taghna lejn pajjizna, f'dar Missierna. Il-prezenza t'Alla fil-komunità, fil-familja, fil-poplu hija vera u reali; hekk tghallimna l-Bibbja: Alla jinzel f'nofs il-poplu tieghu. Il-mejda ta' l-altar fil-Porzjunkula (ara t-tielet kwadru) fejn Klara ghamlet il-voti religjuzi, issa nbidlet mhux biss f'mejda ghall-ikel ta' kuljum, imma fiz-zieda ta' l-ahwa sorijiet. Dan jista' jsir biss meta naqsmu u nieklu mill-Mejda tal-Mulej - il-Hobz Haj tas-sema. L-artist medjevali jilghab bl-angoli komplementari. Hu jqieghed lil Klara magenb it-tieqa fir-refettorju mnejn jitqassam l-ikel lill-ahwa. Bhala superjura tal-kunvent, Klara taghzel li taqdi lil hutha, minflok tigi moqdija minnhom: il-pozizzjoni la genba, minflok bil-qeghda fin-nofs. Bhala Badessa Klara rnexxielha tibdel hafna drawwiet u tradizzjonijiet fil-monasteru taghha, li ghamluha izjed omm milli superjura.

Is-Seba' Kwadru

Dan il-kwadru fih zewg episodji. Il-vergni Marija tiddomina x-xena kollha. Fil-parti ta' fuq Marija tidher imdawra bl-angli li donnhom l-istess sorijiet tal-monasteru. Klara kienet tara lil Marija f'kull wahda mis-sorijiet hutha. B'hekk Marija fil-monasteru ma kenitx xi fantazma, idea jew xi barranija; kienet ohra bhalhom u maghhom. Fit-tieni parti ta' isfel Marija tidher tmil bi tbissima lejn Klara, imdawra mill-angli (sorijiet). Donnha qed tindokra, tfarrag u timmedika lil Klara li, issa marida, ghandha bzonn lil xi hadd jiehu hsiebha. Din hija l-imhabba ta' l-ahwa, punt kardinali fil-hajja frangiskana. Iz-zewg xbiehat ta' Marija fl-istess kwadru juruna li l-hajja hija mixja ta' fidi bhal ta' Marija. Din l-Omm li nafuha dejjem 'l fuq (l-ewwel parti tal-kwadru), issa tinzel (it-tieni parti) fl-art biex tghin lil Klara fis-siegha ta' l-agunija taghha. It-tnejn jidhru mkebbin f'mantell li jaghtina t-tifsira ta' zewg Sinjuri (Dami) mhejjijin ghall-festa tat-tieg f'Gerusalemm il-gdida. Klara, wara li ghaddiet hajjitha bhala religjuza fil-kontemplazzJoni, imsahha bit-talb ta' kuljum, tistenna bis-sabar u l-kuragg it-twelid gdid taghna, bhal dik l-omm ferhana, ghalkemm fit-tbatija, ghax se twelled il-frott gdid taghna.

F'dan il-kwadru nara t-tislima tal-knisja lil Santa Klara.  Kif intemmu l-girja taghna, naslu ghall-hlas; niehdu maghna dak biss li nkunu ghamilna - l-eghmejjel taghna. L-Gharus jigi jilgaghna (il-Knisja), jaghtina li weghedna: "Kont fidil fil-ftit (hdejn dak li l-Gharus ikun ghamel ghalina); issa naghmlek fidil fil-hafna; idhol fis-sala tat-tieg mieghi ghal dejjem". Klara batiet fizikament tul hajjitha; hija wettqet il-weghda taghna ma' l-Gharus, u bhalu garret is-salib ta' kuljum. Il-palazzi li jidhru fl-ikoni kollha juru li Klara hadmet ghall-gid ta' kulhadd - maghluqa fil-komunità tal-monasteru, kienet tahseb u titlob ghall-komunitajiet ta' barra.