Poezija Frangiskana
Lil San Frangisk ta' Assisi
ta' Francesco Pio Attard.
Lil San Frangisk ta’ Assisi
Kemm qaddisin fis-Sema jfahhru ’l Alla,
hafna d-dutturi, l-arkangli li jdawruh -
joholqu festa lil dak illi halaqhom
u wara mewthom hemm hadhom igawduh.
Fosthom jinsabu tant martri kbar tal-Knisja
li anki waslu ’l ghalih ixerrdu demmhom,
hemm santi padri, papiet, appostli, vergni,
nies li l-hazen zgur qatt ma seta’ jtemmhom.
Qrib tal-Missier, li jahkem fuq il-hajja
il-Patrijarki jkantawlu ghalenija
flimkien ma’ Ibnu, il-mahbub li baghat fid-dinja
u ma’ l-imqaddsa ommu vergni Marija.
Proprju hemmhekk, qrib l-Iben bniedem Alla
li gie fid-dinja u ssallab fuq salib
jinsab qaddis li f’kollox kien bhal Kristu,
ta’ l-annimali maghruf bl-akbar habib.
Jekk gewwa Kristu hemm paci tassew kbira,
minn qalb Frangisku din zgur li ma naqsitx;
jekk Gesù garrab passjoni hekk qalila,
ruh San Frangisk, mad-dnub zgur ma messitx.
Habbu ’l-Imghallem, u ghozzu daqsu nnifsu
bhalu ghex f’kollox, fil-gisem u fir-ruh -
twieled f’ghar fqir u miet bil-pjagi mqaddsa
ihaddan xkora, mhux ftit batut, mugugh.
* * *
Ftit kien ghad baqa’ ghal tmiem it-tnax-il seklu,
li go familja bil-wisq nobbli w sinjura
twieled Frangisku, il-wild ta’ Donna Pica,
tfajjel ferhan, mizmum b’imhabba w kura.
Ghammditu Gwanni lill-iben mahbub taghha
ghax fih rat Pica, qalbieni kavallier
biss meta Pietru, minn Franza, ferhan wasal
semmieh “Francesco”, dan tieghu l-missier.
Kiber f’Assisi, il-belt tas-skiet u l-paci,
tghallem ihobbha ’l din l-art tant ixxurtjata
ghozzha, w b’kull mezz ried hu jiddefendiha;
kontra Perugia sa ssieheb ma’ l-armata.
Biss Alla zammu u riedu gellied tieghu,
“Aqdi lis-Sid”, wissieh, “mhux lill-qaddej”;
Frangisku fehem x’triq kellu jiehu f’hajtu:
jsir Kavallier ta’ Kristu l-Mulej.
Kien f’San Damjan, li Kristu msallab kellmu,
ikkmandah jibni l-Knisja mgarrfa tieghu;
Frangisku fehem bil-gebel kollu mfarrak,
ha hsieb dal-maqdes, u bosta ohra mieghu.
Wara ’mma fehem x’ried minnu l-Iben t’Alla
ghazel ghalhekk li jsir predikatur
ta’ l-Evangelju, ta’ kelmet Alla tieghu
li kienet tqajjem go qalbu kbir fervur.
Maz-zaghzugh fqajjar fis kont tara xi ohra,
uhud sinjuri u anki fqar mhux ftit
li qabel mieghu ghaddew snin jiddevertu
u minn fuq daru, min jaf x’iddubaw gid!
Biss bhalu gharfu x’inhija l-vera hena --
li tkun sinjur fil-paci, fl-umiltà;
tala’ ghal hdax in-numru tad-dixxipli
li ma’ Frangisku bdew jghixu l-karità.
Ghal dawn in-nies bhal donnu giet miktuba
dik is-sentenza, “Henjin fl-ispirtu l-fqar”;
kollha flimkien kont donnu tisthajjilhom
Kristu w l-Appostli, daqs l-icken fost iz-zghar.
Hallew lid-dinja, il-gid u l-ingann taghha
biex haga wahda nghaqdu mal-Mulej,
daru t-triqat u xandru l-Bxara t-Tajba
u l-umli fosthom hatruh taghhom mexxej.
O kbir Frangisku, ghaliex tbaxxejt hekk ’l isfel,
int li kont l-ghani fost kollha l-kbarat?
Int sibt il-ghana fil-mard, fil-gdiem, fil-faqar;
iv’issa nifhem f’min rajt t’Alla x-xbihat.
Tela’ Frangisku ma’ wliedu l-mahbuba
f’ta’ Ruma l-belt, ghand Papa Innocenzu
li approvalu d-digriet ta’ l-Ordni tieghu --
Ordni li d-dinja, b’ghemilha, qatt m’ghamietu.
Kompla Frangisku jirbah tant qlub ghatxana
li sabu l-ferh go l-Ordni Frangiskan,
f’mijiet w eluf sa kibru dawn uliedu
f’tant artijiet, kemm kiesha u kemm shan.
Minn gewwa Assisi nghaqdet ukoll Kjara
li waqqfet Ordni ghal dawk in-nisa w bniet
li xtaqu jidhlu fit-Tieni Ordni mwaqqaf
fi hdan Frangisku, biex jilqa’ s-sorijiet.
Il-mizzewgin ukoll riedu ’l Frangisku
iwaqqaf Ordni ghal min fosthom ghatxan
ghall-Evangelu; b’hekk wasal sabiex twaqqaf
dak l’hu maghruf b’Terz Ordni Frangiskan.
Kien f’dan iz-zmien li l-papa Onorju Tlieta
kompla ddefenda lil dan l-Ordni l-gdid
li serva ghall-Knisja t’ghajnuna necessarja
ghax iffurmat minn min herqan mhux ftit.
Sentejn biss qabel ma kellu jara ’l Alla
Frangisku tela’ fuq l-gholja ta’ La Verna
fejn sofra tant u talab minghajr waqaf
sabiex jakkwista l-unur tal-glorja eterna.
Kien f’ta’ Settembru l-ghodwa minn tax-xitwa
meta Frangisku rcieva l-pjagi mqaddsa,
f’idejh, f’saqajh u f’genbu d-demm carcar -
dehra bhal dik, tal-vini d-demm tingazza.
Bhal serafin deher jixghel quddiem wiccu,
Kristu mislub nifidlu l-istigmata -
tah dak li talab, li xtaq u bl-ikbar hrara;
li ried Frangisku minn Alla issa nghata.
U le ma stmerr dak l’Alla ghamel mieghu,
Frangisku l-umli accetta s-sofferenzi,
bhal Gesù msallab hu kompla b’hekk jitghakkes,
m’hediex iwettaq bil-ferh tant penitenzi.
Xeghel wicc Frangisku x’hin ra lill-Iben t’Alla
lilu jafdalu l-marki tas-salib,
fih Alla ra l-mera t’Ibnu l-bniedem
fih il-Hallieq il-ghaxqa seta’ jsib.
Id-dinja kollha x’hin rat lil dan il-fqajjar,
Frangisk t’Assisi, sinjur l’ghex aghar mill-fqar,
sthajlitha tghix fi zmien l-ewwel appostli,
hasbitu Kristu li mill-gdid bniedem sar.
Rat w ghadha tara, id-dinja, f’dan Frangisku
xbieha perfetta ta’ Kristu inkarnat,
li hajtu kollha ghex skond il-Evangelju --
umli u fqajjar; biss hu bhal Gesù rat.
Wara li bata ta’ l-gholja s-sofferenzi
Frangisku ftahar? Le, zgur li xejn minn dan,
anzi l-marki hu zamm sewwa mistura
bl-umiltà kollha, ghal aktar mrar xewqan.
Sentejn biss wara, hu sellem l-ahhar darba
lill-belt t’Assisi, li b’qalbu kollha habb;
mar biex jiltaqa’ ma’ ohtu l-mewt dahkana --
ruhu ttajret u gismu fis sar trab.
Kien dan f’Ottubru, ix-xahar minn tar-Ruzarju;
l-umli gie mkabbar, gie mgholli, ittrijunfat,
Alla ghollieh, fahhruh kemm kbar dutturi
gos-sema jdawwru ’l tal-Genna l-kbarat.
* * *
Iva Frangisku, x’sewa li qabel mewtek
inti ccekint u umli ghext fuq l-art
jekk hekk kif ruhek ittajret lejn is-sema
minn Alla l-Gholi, li habbek, int tkabbart?
Kabbruk ukoll uliedek f’din id-dinja,
nisgulek kliem li bhalu qatt ma deher,
bnewlek it-tempji, u kabbru l-kult tieghek;
il-karta sthat x’hin ismek fuqha xeghel!
Kbir Patrijarka, int xtaqt illi tmut martri
biss Gesù ried li tghix biex ismu tfahhar
imma jien nghidlek li ’l gew mill-bieb tal-Genna
oghla mill-martri meqjum, lill-gnus issahhar.
Ftit snin biss wara li l-art beghlet dak fdalek
kont ga maghruf fost l-akbar qaddisin --
qaddis mhux biss ta’ min ghex devot tieghek,
qaddis ukoll tal-kbar u tac-ckejknin.
F’hajtek m’ghamiltx hlief thobb lil Alla tieghek
u huwa wkoll lilek habbek bis-shih,
ghazlek ghalih minn fost uliedu kollha,
ried li kulhadd, fil-genna, jaghtik gieh.
Mill-Ordni tieghek le naqsu li johorgu
qaddisin kbar, papiet u isqfijiet,
martri w dutturi, kittieba w sacerdoti,
kemm nies terzjarji u anke sorijiet.
Kemm kont int umli, Frangisku, biex bqajt djaknu
ghax hsibt li sthaqqlek le tilhaq sacerdot?
Kemm kbira kienet qdusitek fuq did-dinja
biex kont tant umli w f’ghemilek, f’kliemek sod?
Tassew Frangisku li minna lkoll uliedek
jixraqlek int kull gieh, glorja w unur
int li fi Greccio ghamilt l-ewwel presepju
w ta’ l-akbar Ordni ’nt Missier u Fundatur.
O Missier tieghi, inhobbok b’qalbi kollha;
kif nista’ le, x’hin ismek jiena ndomm?
Kbir Patrijarka, Frangisku ta’ Assisi
b’qaddis ghaziz, mahbub, lilek inzomm.
O kbir qaddis, patrun, protettur tieghi,
zgur f’din il-hajja mhabba akbar m’hemmx
minn dik lejn ismek, Frangisku, qaddis tieghi,
ismek hu dawl li jiddi daqs ix-xemx.
O mahbub tieghi, x’ferh kbir jitnissel f’qalbi
x’hin ismek hlejju nlissen bla misthija,
bhal donni nhossok qed tghammar gol-qalb tieghi,
qed tistennieni sakemm hemm fit-tgawdija...
...ngawdik ghal dejjem u nkompli ngholli ismek,
nistqarr lid-dinja l-imhabba tieghi lejk,
int issa sirt bhal parti minn din hajti,
go l-idejn tieghi, bhal donni nhoss idejk.
Kompli mis-sema Frangisku pprotegina
hares ’l uliedek habrieka fuq din l-art,
fis-sema fejn int tinsab fil-glorja
bil-grazzji tieghek lilna dejjem fawwat.
O san Frangisk, gawhra tiddi fis-sema,
habib tal-fqar, taz-zghar, tal-midinbin:
kompli wennisna, mexxina f’triq il-paci,
fi triq is-sewwa, ghal dejjem bik henjin.
Francesco Pio Attard
Victoria -Ghawdex, 19 ta' Ottubru 1999
Din il-Poezija inbghatet via email mill-awtur innifsu f'April 2003
Poezija
ta'
Francesco
Pio
Attard